به دنبال تصویری روشن از جامعهای تاریک!
شناسنامهی شخصیتهایی خیالی که راه به خانههای مردم پیدا میکنند و البته تولدیافته از فضای زیست و فکر مردمان آمریکایی هستند. «محمدحسن یادگاری»؛ تهیهکننده و کارگردان مستند «ابرقهرمان و فراتر از آن»، پیرامون این ایدهی نهفته در زیرپوست اثرش، به خبرنگار موسسهی اندیشهی شهید آوینی گفت: از آن جا که من در حوزهی ارتباطات و رسانه، پژوهش میکنم و تحصیلاتم هم در این زمینه و در راستای فرهنگ عامه بوده است، خیلی علاقمند هستم که درحوزهی رسانه و سرگرمیسازی کار کنم و این بخش برایم مهم بوده است. ایدهی مستند «ابرقهرمان و فراتر از آن»، بخشی از آن دغدغه بوده است که در زمینهی فرهنگ رسانههای عامه پسند رفتارشناسی میکند.
«محمدحسن یادگاری» دربارهی منابع مورد استفاده برای تولید مستند «ابرقهرمان و فراتر از آن»، گفت: در حین بررسیهایم به کتابی برخوردم که دربارهی تاریخچهی کتابهای کمیک در آمریکا و ارتباطش با جامعهی آمریکا بود که این دو موضوع را با هم بررسی و تلفیق کرده بود؛ کتاب Super History نوشتهی جفری جانسون بود که من به نام «ابرقهرمانان چگونه در آمریکا ساخته میشوند» ترجمه کردم که انشاءالله قرار است از طریق انتشارات امیرکبیر منتشر شود. منبع اصلی مستند هم براساس اطلاعات این کتاب میباشد، چون خیلی جامع است و ارجاعات زیادی به کمیکها دارد و ما بر همان اساس سعی کردیم که شخصیتهای آثار هالیوودی را هم در مستند معرفی کنیم.»
وی افزود: از آن جا که قبلا در زمینهی تولید مستندهای آرشیوی مثل «فوتبال علیه دشمن» و «باشگاه شهرت» کار کرده بودم، فکر کردم که ساخت مستند دربارهی ابرقهرمانان هم کار جالبی خواهد شد و این ایده را به موسسهی اندیشهی شهید آوینی سفارش دادم. البته این موضوع به سال 1398 برمی گردد که کار تولید مستند انجام شد. ما در این مستند براساس معرفی شخصیتهای دنیای کمیک و آثار هالیوودی به ریشهی این شخصیتسازی براساس نیاز جامعهی آمریکا پرداختیم.
«محمدحسن یادگاری» که با مستند «بار دیگر مردی که دوست میداشتیم» مورد تقدیر ششمین جشنوارهی عمار قرار گرفته است، دربارهی وجوه مشترک زندگی آمریکاییها با شخصیت های خیالی کمیک استریپها، گفت: این تطابق را سعی کردیم در مستند براساس همان اطلاعات کتاب نشان دهیم. مسالهی مهم در فرهنگ عامه، تاثیرگذاریاش بر ردهی سنی نوجوان است و گفته میشود فرهنگی که بتواند روی این ردهی سنی تاثیر بگذارد، به موفقیت دست یافته است. در غیراینصورت آن فرهنگ به جامعه راهی پیدا نخواهد کرد. الان چند سالی است به دلیل دسترسی آسان به تکنولوژی و فضای مجازی، قصهی این شخصیتهای خیالی در میان نسل جدید خیلی طرفدار دارد. در این موج که از سال 2000 شکل تازهای به خود گرفت و با «اسپایدرمن» شروع شد و تا «اونجرز» طول کشید، داستانهای دنبالهدار و پُرطرفداری در صنعت سرگرمیسازی تولید میشود. مخاطب اصلی این آثار در کشور ما، دههی هشتادیها هستند که این شخصیتهای خیالی را دنبال میکنند.
کارگردان مستند «ابرقهرمان و فراتر از آن» دربارهی لزوم ساخت قهرمان در گسترهی تصویر، گفت: آمریکاییها این موضوع را دنبال میکنند و براساس نیاز جامعهی خود به اسطورهها، سراغ ساخت ابرقهرمانان میروند. آنها برخلاف ما که اسطوره های واقعی داریم، برای رفع کمبودها سوپرمنها را میسازند. در جامعهی سیاه آن دوران آمریکا، بتمن ساخته میشود و در زمان رکود اقتصادی و جنگ جهانی دوم و به اقتضای دورههای مختلف، این شخصیتها پرورش پیدا میکنند. شاید 300 قهرمان در کمیکها وجود دارد ولی تعداد کمی از آنها طرفدار دارند و همان ها مدام در آثار سینمایی تکثیر میشوند. نمایش این نوع تفکر در قالب مستند باعث میشود بهتر دربارهی فضای ساخت این آثار آشنا شویم. صنعت سرگرمیسازی آمریکا براساس نیاز جامعهاش و کاملتر از رسانههای مکتوب سعی در مصورسازی داستانهای جذاب برای تقویت سیاستهای جاری این کشور دارد و این نشان میدهد که چگونه آنها از ظرفیت رسانههای تصویری برای بیان خواستههای خود استفاده میکنند.