«علی عارضی»؛ نویسنده و کارگردان مستند «کابوس نیمه شب» ضمن اشاره به دغدغه‌ای که جهت ساخت آثاری مرتبط با تاریخ معاصر دارد، عنوان کرد: این سوژه براساس پژوهش‌هایی که انجام دادیم، به دست آمد و با توجه به کمبود ساخت چنین آثاری سعی کردیم به مقطع پایانی زندگی شاه مخلوع بپردازیم. در این مستند خواهیم دید که شاه برخلاف تصوری که می‌رفت و با وجود انواع مواهبی که در اختیار کشورهای غربی قرار می‌داد، چگونه از طرف سران آن کشورها نادیده گرفته شد.

وی با تاکید بر متقن بودن اطلاعات عنوان شده در مستند، اضافه کرد: اصرار عجیبی داشتیم که به اسناد واقعی مراجعه کنیم و به برخی گفته‌ها و یا نوشته‌های غیرقابل استناد توجه نداشته باشیم. از این نظر خط به خط فیلمنامه‌ای که نوشتیم و مستندی که ساختیم، کاملاً واقعی است. ما در این مستند، 7 سفر شاه را در مقطع زمانی فرار از ایران تا زمان مرگ‌اش نشان می‌دهیم که از مصر شروع می‌شود و بعد به کشورهای مراکش، باهاما، مکزیک، آمریکا، پاناما تبعید می‌شود و در نهایت دوباره به مصر می‌رسد که ما در 6 قسمت به آن می‌پردازیم. البته تصاویر مربوط به آن دوران خیلی کم است و به سختی تصاویر مورد نظر برای مستند به دست آمد.

«علی عارضی» اضافه کرد: خصوصیت دوم این است که استناد ما بیشتر به گفته‌های حلقه‌ اول پهلوی دوم است. نوشته‌هایی هم از نویسندگان خارجی به جا مانده و یا اطرافیان محمّدرضا شاه درباره‌اش گفته و نوشته‌اند که ما در مستند از آن‌ها استفاده کردیم. ما به هیچ وجه دخل و تصرفی در تاریخ نداشتیم. از اسدالله علم و اردشیر زاهدی گرفته تا پزشک معالج شاه درباره‌اش مطلب دارند. بخشی از آرشیو تصویری هم براساس مصاحبه‌هایی است که آن زمان دانشگاه هاروارد با اقوام شاه انجام داده بود. بخشی از آرشیو هم از راش‌های استفاده نشده‌ مستندی به نام «درگذشت یک پادشاه» بوده است. همه‌ این اسناد نشان می‌دهد که این مستند به دور از هرگونه جانبداری تهیه شده تا حقیقت را نشان دهد.

این کارگردان در خصوص لزوم ساخت آثاری درباره‌ تاریخ معاصر ایران، گفت: رسانه‌های معاند فارسی‌زبان که زمان زیادی از تاسیس آن‌ها نمی‌گذرد، مرتب درباره این موضوعات مستند می‌سازند و با صرف هزینه‌ زیاد، روایت مورد نظر خود را از تاریخ ارائه می‌دهند. این تحریف ممکن است باعث ایجاد دیدگاه متفاوتی در نزد مخاطب شود. وقتی ما سکوت کنیم و دشمن همان موضوع را به شکل دیگری نشان دهد، این روایت اشتباه غالب می‌شود! در واقع با عدم گفتن حقیقت، این دروغ است که خود را نشان می‌دهد. آن‌ها با صرف هزینه‌های بالا و با دستگاه رسانه‌ای که دارند، حقیقت را کاملاً وارونه نشان می‌دهند. وی ادامه داد: در سال‌های اخیر می‌بینیم که چگونه جریانی می‌خواهد پهلوی را به شکلی تطهیر کند. این در حالی است که نقاط دیده نشده‌ زیادی درباره‌ تاریخ پهلوی وجود دارد و حقیقت چیز دیگری است.

«محمّدامین رسولی»؛ تهیه کننده‌ مستند «کابوس نیمه شب» نیز در این گفت‌و‌گو، درباره‌ شرایط تولید مستند، گفت: براساس تحقیقاتی که انجام شد، کار را پیش بردیم و افرادی را که می‌توانستند به ما کمک فنی کنند، به پروژه دعوت کردیم. من فکر می‌کنم یک تهیه‌کننده باید بتواند با تجهیز امکانات و ایجاد شرایط مطلوب، فکر کارگردان را از بابت معضلات تولید دور کند تا سازنده‌ اثر فقط به کیفیت کار خود فکر کند و درگیر موارد تولید نشود.

وی در پاسخ به اهمیت ساخت آثار مستند تاریخی، عنوان کرد: به نظرم با توجه به گنجینه ارزشمندی که در اختیار داریم و به خصوص عکس‌هایی که از تاریخ سیاسی کشورمان وجود دارد، می‌توان آثار مختلفی را از زوایای متفاوت تولید کرد. ما در حال حاضر، اطلاعات و منابع بسیاری برای کارکردن داریم. آرشیو عکس خیلی قوی درباره‌ آن دوران وجود دارد و اگر از این منابع موجود به درستی استفاده نشود، جای تاسف دارد. باید چند گروه در این زمینه تولیداتی انجام دهند. چون هر ذهنی با ایده‌ای متفاوت به موضوع نگاه می‌کند. به همین خاطر این مسیر، محدودیتی برای کار کردن ندارد و هرکسی از دل تصاویر می‌تواند حقیقت را نشان دهد.

«محمّدامین رسولی» ادامه داد: جدا از بحث تاریخی مستند، می‌توان به عبرت‌آموزی ماجرا هم نگاه کرد که مثلاً چگونه شاه بعد از آن همه وفاداری و خدمت به غربی‌ها توسط آن‌ها نادیده گرفته شد و به او پشت کردند. این رویه امروز هم کاربرد دارد و برای آینده می‌تواند درس‌آموز باشد. در حالی که شاید هنوز بعضی‌ها به آن دوران و آن رویه به شکل مثبت نگاه کنند ولی تاریخ به ما می‌گوید که فرجام شاه و متحدانش چه بوده است.

تهیه‌کننده‌ مستند «کابوس نیمه شب» گفت: به نظرم این مستند نگاه تازه‌ای به ماجرا دارد و این خیلی خوب است که نگاه‌های جدید به صحنه بیایند تا با تنوع تولیدات بتوان حقایق را برای مخاطبان نشان داد، چرا که مستند می‌تواند با توجه به شکل داستان‌گویی که دارد، برای مخاطب جذاب و سرگرم‌کننده باشد.

شایان ذکر است مجموعه 6 قسمتی «کابوس نیمه شب» محصول موسسه فرهنگی هنری اندیشه شهید آوینی و گروه فرهنگ، تاریخ و هنر شبکه یک سیما، جمعه ها ساعت ۲۳:۱۵ از شبکه یک سیما پخش می‌شود.

منبع: خبرگزاری فارس