ین روزها فعالیت و کار مراکز نوآوری و شتابدهی در شهرهای مختلف کشور رونق گرفته که بستری برای کار جوانان هم شده است. در ارتباط با یک مرکز دانش‌بنیان خبردار شدم محل کار و فعالیت آنان یک مسجد است. این موضوع برایم جالب شد تا سراغ این مسجد بروم. آن‌ها در مسجد جامع محمدیه در محله دبستان تهران فعال بودند.

راه‌اندازی مرکز نوآوری در مسجد

این مسجد بسیار باسابقه است و از سال ۱۳۴۲ سنگ بنای آن گذاشته شده است. حجت‌الاسلام سیدمحمدمهدی میرشریفی از قبل انقلاب در این مسجد اقامه نماز می‌کرد. این روند ادامه داشت تا حدود ۸ سال پیش که به دلیل کهولت سن، کسوت امامت جماعت مسجد را به فرزند خود سیدجواد میرشریفی سپرد. مشی او مانند پدر مردمی بود و از زمان حضور، ایده‌های جدیدی با روحیه جوانی در مسجد عملیاتی کرد. میرشریفی پدر سال‌ها در این محله با صبر و مردم‌داری زندگی کرده بود و با آنان ارتباط برقرار کرده بود. فرزندش هم همین رویه را پیش گرفت.

سیدعلی صدرایی، مسئول مرکز نوآوری مسجد جامع محمدیه می‌گوید: «از حدود ۵ سال پیش اعلام کردیم که در کنار انجام کارهای سنتی در مسجد که بسیار هم خوب و به جاست، باتوجه به تغییرات جامعه و شرایط روز نیاز داریم که اتفاقاتی متناسب با زمانه هم رخ دهد تا نخبگان جوان ارتباط بهتر و بیشتری با مسجد برقرار کنند و نقش اجتماعی مسجد هم احیا شود.»

او ادامه می‌دهد: «برای این امر دو کار کردیم. اول بازتعریفی از کارکردهای مسجد را انجام دادیم یعنی برخی از فرایندها را بهینه سازی کردیم. با این اقدام، کارکردهای اجتماعی مسجد بازتعریف شد. چشم اندازی تعریف کردیم و مأموریتی را برای مرکز نوآوری تعریف کردیم تا بتواند نیازهای اجتماعی محله را برطرف کند. این مهم نیازمند نهادسازی و تشکیلات بود. برای ایجاد تشکیلات ابتدا نیازمند استراتژی بودیم. رویکرد این بود که استراتژی‌ها محلی باشد زیرا کار ما در سطح و محدود محله خودمان بنا بود کارایی داشته باشد. رویکرد این بود تصدی‌گری نداشته باشیم و با تسهیل‌گری حضور جوانان را با استراتژی سازمان‌دهنده، پیشگام بودن و نوآوری در مسجد افزایش دهیم. در گام اول مسائل محله را شناسایی کردیم.»

پاسخ جالب امام جماعت به مخالفان تغییر کاربری آشپزخانه مسجد

این جوانان بخشی از فضای جنبی مسجد را تغییر دادند و برخی از ظرفیت‌های محیطی بلااستفاده مسجد را با کمک امام جماعت فعال کردند. یکی از آن‌ها زیرزمین مسجد بود که قبلاً آشپزخانه بود و حالا به فضایی برای کارگاه تولیدی شرکت‌های دانش‌بنیان تبدیل شده بود. در همین ابتدای کار از او پرسیدم حضور و فعالیت آشپزخانه عمدتاً برای بزرگترها نگاه درآمدی برای مسجد دارد، چگونه با این چالش کنار آمدید؟ صدرایی می‌گوید: «امام جماعت مسجد ما به هیأت امنا گفت که مگر شما ۲۰ سال برای فرزند خود هزینه نمی‌کنید تا روزی به باردهی برسد؟ این مرکز نوآوری هم در ابتدا نیاز به حمایت دارد و روزی به موفقیت می‌رسد که می‌تواند جبران کننده تمام این مسائل باشد. حاج آقا میرشریفی با نگاه حمایتی خود کمک بسیاری به کار ما کرده است.»

ارتباط تنگاتنگ مسجد و دانشگاه

در این محله مشکلات اجتماعی مثل کودکان کار ، مسائل تربیتی کودک و نوجوان و مسائل مربوط به نقش آفرینی اجتماعی بانوان و مسائل فرهنگی مرتبط با خانواده وجود داشت و البته برخی از مسائل و مشکلات هم با دیگر محله‌ها مشترک بود. این جوانان ابتدا این مسائل و مشکلات را شناسایی کردند و بعد برای برطرف کردن این مسائل، گام به گام دست به اقدام زدند. صدرایی می‌گوید: «بخشی از فضای طبقه دوم مسجد را برای فضای کار اشتراکی در نظر داشتیم. در آبان سال ۱۳۹۹کلنگ تغییرات را در بنای مسجد زدیم. بخشی از فضای اداری که همیشه بلااستفاده بود تغییر کرد و بخشی از فضای طبقه دوم هم به این امر اختصاص پیدا کرد. زیرزمین هم به مراکز دانش‌بنیان اختصاص پیدا کرد. در مسجد ما با توجه به همجواری با دانشگاه خواجه‌ نصیر، زیر زمین در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان مسجد قرار گرفت تا در این محل به کار بپردازند. این مکان قریب ۸۰ متر است که تاکنون ۲ شرکت دانش‌بنیان دانشگاهی در آن مشغول به کار شده‌اند.»