در گفت و گوی خبرنگار سایت موسسه فرهنگی هنری اندیشه شهید آوینی با «محمّد خیراندیش»؛ نویسنده و کارگردان «پسر دلفینی» درباره هر آن چه باید در مورد این اثر بدانید، پرسش به عمل آمد. از تولید اثر تا اکران‌های بین‌المللی فیلم. از سرمایه گذار و رقم فروش فیلم در روسیه و وضعیت انیمیشن سازی در کشور. پس با گفت و شنود درباره «پسر دلفینی» همراه شوید.

از اکران این دو روز راضی بودید؟ وضعیت اکران و سالن‌هایی که به «پسر دلفینی» اختصاص گرفته را چطور می‌بینید؟

تهیه‌کننده زحمت خود را کشید و اکران فیلم ما در چند سالن شروع شده و به نظرم به تدریج مخاطبان خود را هم پیدا خواهد کرد. من به عنوان کارگردان سعی کردم کاری بسازم که بچه‌ها و خانواده‌ها با خیال راحت آن را روی پرده سینما ببینند و از آن لذت ببرند. خیلی‌ها در این یکی دو روز با من صحبت کردند و از رنگ و لعاب و جذابیت کار تعریف کردند. بعضی‌ها با چشم گریان و لب خندان از سالن بیرون آمدند و به من پیام دادند و تشکر کردم. من فیلمی از یک کوچولو دارم که در تمام طول فیلم ایستاده کار را تماشا کرد و هر چقدر خانواده‌اش خواست که روی صندلی سینما بنشیند، قبول نکرد و می‌گفت نمی خواهد داستان را از دست بدهد. بعضی ها می گویند فکر نمی کردیم که نزدیک یک ساعت و نیم زمان فیلم باشد، چون خیلی سریع گذاشت. ما به شکل کنترل شده روی طراحی شخصیت ها کار کردیم و به نظرم هزینه برای تماشای اینانیمیشنبه اندازه یک وعده فرهنگی ارزش دارد.

از این حیث از شرایط اکران انیمیشن «پسر دلفینی» شروع کردم که معمولاً آثار انیمیشن در اکران مورد بی توجهی قرار می‌گیرد و در وضعیت نابرابری نسبت به فیلم های داستانی قرار می گیرد!

به هر حال امید داریم که بهترین اتفاق بیفتد. من فقط به عنوان کارگردان می‌توانم اثر باکیفیت تولید کنم. امیدوارم مردم هم حمایت کنند و بچه‌های خود را به سینما بیاورند و با همدیگر این انیمیشن را ببینند. اگر مردم به سینماها بیایند، اتفاقات خوبی برای انیمیشن خواهد افتاد.

شما سال‌ها است که به تدریس مشغول هستید و در زمینه‌های مختلف حوزه انیمیشن هم فعالیت داشتید. چه شد که برای اولین اثر بلند سینمایی به سراغ انیمیشن «پسر دلفینی» رفتید؟ فکر کردید که این داستان چه قابلیتی برای کودک امروز دارد؟

ما فضایی در این کار طراحی کردیم که جذاب است. هر بچه‌ای دوست دارد که یک دوست غیرانسانی داشته باشد تا با آن بازی کند. در انیمیشن‌سازی، همذات‌پنداری خیلی مهم است و باید شخصیت‌هایی طراحی کنیم که برای کودک جذابیت داشته باشد. ما در این کار طراحی دریا و قصه‌هایی را داریم که برای بچه جذابیت دارد.

در قصه‌سرایی کار از حکایات ایرانی هم استفاده شده است و این پاسداشت فرهنگ ایرانی می‌تواند برای نسل نو و مخاطبان خارجی جالب باشد.

من طرح داستانی‌ام را براساس روش کهن الگو تعریف کردم. داستان سه پرده‌ای و براساس سفر قهرمان طراحی شده است و سعی کردم در نوشتن فیلمنامه به مسائل مختلف فکر کنم. خوشبختانه در این مسیر اتفاقات خوبی هم برای فیلمنامه افتاد. وقتی طرح جلو رفت، دیدم یکسری متون کهن و فرم‌های باستانی، می تواند در کار مفید باشد. در اسم‌گذاری برای شخصیت‌ها هم از این متون و آئین ایرانی استفاده شد که فکر می‌کنم بیننده ایرانی و جهانی از آن خوشش بیاید.

شما رقبای قدرتمندی در صنعت انیمیشن‌سازی هالیوود داریم که با چند کمپانی شناخته شده آثار بین‌المللی و با جذابیت بسیار برای بچه‌ها تولید می‌کنند. فکر می‌کنید برای این که وارد رقابت جهانی شوید، چه مشخصات و ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی را باید وارد انیشمیشن ایرانی کنید؟

ما سعی مان این بود که کار خوب بسازیم. نه به جای دیگری فکر کردیم و نه به مخاطب خاصی. «پسر دلفینی» برای مخاطب بین‌المللی تولید شده و داستان به شکلی است که هر مخاطبی در هر کجای جهان می‌تواند با آن ارتباط برقرار کند. ما سعی کردیم با مخاطب راستگو باشیم و زور خود را زدیم که کاری تولید کنیم که مخاطب از آن لذت ببرد. در شرایط سخت کرونایی هم کار کردیم و بچه‌ها خیلی زحمت کشیدند. سعی کردیم صادقانه برای مخاطب کار کنیم و «پسر دلفینی» حاصل زحمت و صداقت ما است. به طور حتم نقدهایی هم وجود دارد ولی ما سعی خود را کردیم تا بهترین توان و انرژی را برای کار بگذاریم.

پیش از این در چند اثر تولیدی داخلی شاهد این بودیم که درصدد ایرانیزه کردن آثار هالیوودی بودند و حتی در طراحی و شیوه روایت‌پردازی بدون هرگونه خلاقیت، از آثار غیرایرانی کپی‌برداری شده است! شما چقدر به دنبال کشف مسیرهای تازه در طراحی انیمیشن‌ها بودید تا آشنایی‌زدایی نزد مخاطب صورت بگیرد؟

اصولاً هنر مرز نمی‌شناسد. وقتی شما زیبایی‌شناسی در هنر را در نظر بگیرید، ما از داوینچی و میکل‌آنژ هم کار یاد می‌گیریم. همان‌گونه که دیگران از ما خط هروی را می‌توانند یاد بگیرند.

گاهی بحث چندسرچشمگی در هنر است و این که از طریق فرم «استقبال» از آثار بزرگان وام گرفته شود ولی گاهی بحث تقلید صرف از یک اثر بدون توجه به منبع می‌باشد! در این صورت خلاقیت هنری ناپیداست!

مطمئناً این خلاقیت در «پسر دلفینی» افتاده است. ما همه شخصیت‌ها را طراحی و خلق کردیم. افرادی که در کمپانی‌های دنیا کار می کنند، دنبال کننده کارهای ما خواهند بود و همان گونه که آن‌ها می توانند از یک اثر ایرانی لذت ببرند، من هم اگر کار خوبی در دنیا تولید شود، می‌بینم. فکر می‌کنم باید همه چیز یاد بگیریم و فرقی ندارد مربوط به کجا باشد. دنیای هنر هیچ مرزبندی نمی‌شناسد. ولی انیمیشن «پسر دلفینی»، طراحی و پروداکشن خود را دارد و کپی هیچ کاری نیست. 4 سال برای تولید وقت گذاشتیم، البته به موازات این کار، پروژه «تندر» را هم پیش ‌بردیم ولی 3 سال به شکل متمرکز برای «پسر دلفینی» کار کردیم. درباره معماری، ژنتیک شخصیت‌ها، لباس و موارد مختلف «پسر دلفینی» زحمت کشیده شد و همه چیز را خلق کردیم. وقتی شما خلق می‌کنید، دیگر کپی اتفاق نمی‌افتد و هیچ‌کس در هیچ کجای دنیا نمی‌تواند مدعی این باشد که مثلاً دیزاین کار کپی است.

یکی از مواردی که همواره به عنوان یک نقیصه در میان تولیدات سینمای ایران عنوان می‌شود، معضل فیلمنامه‌نویسی است. چقدر به نگارش فیلمنامه نسبت به بخش انیمیت و بخش‌های دیگر، اهمیت دادید؟

جذابیت یک کار فقط به کارهای طراحی و گرافیکی نیست، بلکه مهم‌ترین بخش اثر، فیلمنامه است. در هیچ کاری حتی آن‌ آثاری که جایزه بین‌المللی گرفتم، این همه روی فیلمنامه وقت نگذاشتم. این انرژی در اثر خود را نشان می‌دهد. ما در بخش فیلمنامه می‌توانیم موفق باشیم، به شرطی که با سرعت 45 روزه نخواهیم کار را جمع کنیم! باید برای کار وقت و انرژی گذاشت. مهم‌ترین مساله برای ما مردم هستند که اهمیت دارند. همانطور که در زمان انقلاب و دوران جنگ، مردم حرف اول را می زدند. به نظرم مسئولان هم فارغ از جناح بندی‌ها باید این آثار را ببینند.

در برخی منابع عنوان شده که «پسر دلفینی» تولید مشترک ایران و روسیه است. در خصوص شرایط تولید این اثر توضیح دهید.

به طور کامل این موضوع تکذیب می‌شود. روسیه اصلاً در تولید «پسر دلفینی» نقشی نداشته و کار توسط بچه‌های ایران تولید شده است. اتفاقاً روسیه برای کارهای انیمیشن خود از ما مشورت می‌گیرد! ما برای اکران روسیه عواملی که به این موضوع کمک کردند را داشتیم، مثل افرادی که فیلم را به زبان روسی دوبله کردند. این دلیل نمی‌شود که بگوئیم کار تولید آن‌ها است. مثلاً ما در ترکیه هم اکران داریم و باید فیلم به ترکی دوبله شود و خواننده ترکیه‌ای دارد و نمی‌شود که بگوئیم انیمیشن ما تولید آن‌جا است!

هر چند این رویه‌ای مرسوم در اکران‌های بین‌المللی است که اولین بار در جایی غیر از کشور تولید کننده، فیلم را اکران می‌کنند. اما شما چرا اولین بار «پسر دلفینی» را در روسیه اکران کردید؟

ما قصد داشتیم که اول در ایران فیلم را اکران کنیم ولی به دلیل شرایط کرونا و این که روسیه، شرایط بهتری نسبت به این این موضوع داشت، اول در آن جا فیلم را اکران کردیم. این تصمیم پخش‌کننده فیلم است. روال این است که وقتی فیلمی برای اکران بین‌المللی تولید می‌شود، با بازاریاب‌های کشورهای مختلف صحبت می‌شود و آن‌ها هم فیلم را می‌بینند تا تصمیم بگیرند. اتفاقی که برای اکران روسیه هم افتاد و آن‌ها کار آماده شده ما را دیدند. شرکتی که «پسر دلفینی» را در روسیه اکران کرد، پخش کننده روسی است، همانطور که شرکت پخش ما در ایران، «فیلمیران» است. برای آمریکا، ترکیه، کشورهای عربی، کره جنوبی و دیگر نقاط جهان هم برای اکران برنامه‌ریزی شده است که در آینده انجام می‌شود.

در مورد سرمایه‌گذار «پسر دلفینی» هم بحث‌هایی شکل گرفت که همچنان مبهم باقی مانده است. در ابتدا عنوان شد که اوج، سرمایه‌گذار بوده و بعد هم تکذیب شد. خیلی روشن بفرمائید که منابع مالی انیمیشن «پسر دلفینی» از کجا آمده است؟

خیلی به جد خدمت‌تان بگویم که این سوال شما و پاسخ من باعث سوء‌تفاهمات بعدی خواهد شد. چون پرداختن به نامی که عنوان کردید، حتی به شکل تکذیب‌ هم می‌تواند در اخبار سایت‌های دیگر کپی شود و همینطور ادامه پیدا کند.

شما می‌توانید واقعیت را بگوئید و اگر خبری اشتباه است را تکذیب کنید!

اگر فقط می‌خواهید بدانید که سرمایه‌گذار کار ما کجا است، به شما توضیح می‌دهم. اصل 44 قانون اساسی و با تاکید مقام معظم رهبری ارزش سرمایه گذاری بخش خصوصی مهم است و ما هم انیمیشن «پسر دلفینی» را کاملاً در بخش خصوصی با حدود 100 تا 150 نفر نیرو کار کردیم. البته این تعداد به شکل ثابت کار نکردند. ما باید به بخش خصوصی کمک کنیم ولی بعضی جاها فکر می‌کنند که اگر اسم شرکتی را بیاورند، دارند برایش تبلیغ می‌کنند!

شما می‌توانید اسم آن شرکتی را که در بخش خصوصی کار کرده را بفرمائید.

سرمایه‌گذار ما شرکت اسکای‌ فریم به مدیریت آقای همدانی است. ما در این استودیو کار را تولید کردیم. اگر می‌خواهید تاریخچه سرمایه گذاری در «پسر دلفینی» را بدانید هم باید بگویم اوج، قرار بوده سرمایه‌گذار باشد و آقای همدانی کل سهم را خریده و همه مدارک‌اش موجود است و می‌توانم برای شما ارسال کنم.

این شرکت فقط در ایران دفتر دارد؟

ما سعی می‌کنیم که بین المللی باشیم. دفاتری هم در کشورهای دیگر داریم ولی دفتر اصلی در تهران است.

موضوع دیگر، بحث انتخاب نماینده ایران برای جایزه اسکار آتی است که فرصت چندانی برای این معرفی باقی نمانده. هر چند میزان توجه مسئولان در شرایط حاضر این امیدواری را تقلیل می‌دهد که یک انیمیشن همانند برخی کشورها معرفی شود، ولی فکر می‌کنید با توجه به پخش‌کننده‌ بین‌المللی «پسر دلفینی» و اکران‌های خوب خارجی که برنامه‌ریزی کردید و پشتوانه فیلم معرفی شده به اسکار باید باشد، این اثر شانس قرار گرفتن به عنوان نماینده ایران در اسکار را دارد؟

اگر انجام شود، خیلی اتفاق خوبی است. ما الان رکورد اکران‌های بین المللی را در میان فیلم‌های ایرانی زده‌ایم. فقط فروش ما در روسیه، رکورد سینمای ایران را در اکران بین‌المللی شکسته است.

میزان فروش دقیق فیلم در روسیه جقدر بود؟

ما در دو هفته اول اکران مبلغ 1.7 میلیون دلار در روسیه و کشورهای آسیای میانه فروش داشتیم.