«محمد حمیدی‌مقدم» مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و دبیر این دوره از جشنواره در ابتدای نشست با اشاره به اینکه امسال سومین باری است که از این جایگاه با دوستان رسانه‌ای صحبت می‌کند، توضیح داد: ما پس از پشت سر گذاشتن دوره متفاوت چهاردهمین جشنواره سینماحقیقت در سال گذشته که همراه با همه‌گیری کرونا بود و جشنواره را برخط کرد شاهد پیشتازی و رشد و دگرگونی در ارتباط با مخاطبان بودیم و خوشبختانه دوره گذشته جشنواره مسیری رو به رشد داشت و بر جشنواره‌های دیگر کشور تاثیر گذاشت.

حمیدی‌مقدم ادامه داد: براساس این روند و زیرساخت برخط، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به عنوان یک کار تازه شروع به کار کارشناسی و خطاگیری دوره گذشته کرد و شورای سیاستگذاری بسیار سریع‌تر نسبت به ادوار گذشته تشکیل شد و برنامه‌ریزی دوره جدید را با نگاهی به آینده و پیک جدید کرونا انجام داد. تصمیم بر این شد که مسیر برخط را به عنوان مسیر جدی جشنواره امسال هم ادامه دهیم و روی آن سرمایه‌گذاری کرده و رفع خطاها را در پیش بگیریم. بنابراین در شورای سیاستگذاری تصویب شد که نگاه به اجرای فیزیکی را هم با توجه به رفع بیماری داشته باشیم.

او خاطرنشان کرد: خوشبختانه در هفته گذشته با بازگشایی کامل سینماها، رشد مخاطبان در سالن‌های سینمایی، موافقت شد که به شکل محدود برنامه‌های فیزیکی را هم داشته باشیم و در نتیجه جشنواره پانزدهم سینماحقیقت هم به صورت برخط و هم به شکل محدود فیزیکی برگزار خواهد شد.

دبیر جشنواره پانزدهم سینماحقیقت تصریح کرد: ما امسال با توجه به تاثیر کرونا و وضعیت التهاب معیشتی پیش‌بینی کرده بودیم که باید روندی نزولی در ارائه آثار به جشنواره داشته باشیم که این اتفاق در دبیرخانه کاملاً مشهود بود. به طوری که تعداد آثار رسیده امسال ۵۵۱ فیلم بود که نسبت به دوره گذشته کاهش داشت.

حمیدی‌مقدم در ادامه با ارائه آماری از آثار رسیده به دبیرخانه گفت: امسال برای اولین بار شرط اولین نمایش آثار در جشنواره را لحاظ کردیم که باعث شد برخی آثار دیگر واجد شرایط حضور در جشنواره نباشند.

 بنابراین تعداد اثر واجد شرایط برای ورود به جشنواره ۴۴۰ فیلم بود. نهایتا در بخش مستند کوتاه ۳۰، نیمه بلند 28، بلند 23، آوینی 29، و سینمای ایران خارج از مسابقه ۸ فیلم در جشنواره حضور پیدا کردند.

او ادامه داد: با‌توجه به وضعیت موجود تلاش کردیم تا ۱۱ فیلم که به موضوع «کرونا» می‌پردازند در  بخش خارج از مسابقه اکران داشته باشند.

حمیدی مقدم گفت:  در این دوره 53 فیلمساز از ۲۱ استان و 23 شهر شرکت داشتند که خوشبختانه نشانگر طیف وسیع شرکت کنندگان در جشنواره است.

 در بخش بین‌الملل ۲۶۱۱ فیلم از ۷۳ کشور درخواست حضور در جشنواره را داشتند. ۱۲ فیلم بلند، ۷ مستند نیمه‌بلند و 10 فیلم کوتاه در بخش مسابقه بین الملل این دوره از جشنواره حضور دارند. همچنین ۳ فیلم بلند، ۲ نیمه بلند و 2 فیلم کوتاه ایرانی به این لیست اضافه خواهد شد و منتخب بهترین آثار را هم نمایش خواهیم داد.

در ادامه  این نشست و در بخش پرسش و پاسخ اهالی رسانه با دبیر جشنواره سینماحقیقت، پرسشی از علیرضا رحیم بصیری خبرگزاری تسنیم خوانده شد. سوال مطرح شده به این شرح بود: « همانطور که می‌دانید یکی از مهم‌ترین معضلات در سینمای مستند موضوع پخش و دیده شدن آثار است که رقم خوردن آن می‌تواند بخش بزرگی از مشکلات مستندسازان را برطرف کند.  جشنواره سینماحقیقت و متولی برگزاری آن یعنی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در سالیان اخیر به خوبی توانسته محفلی را برای دیده شدن آثار مستند در قالب جشنواره فراهم کند، اما سوال بنده این است که مرکز گسترش چه برنامه‌های دیگری برای بهتر دیده شدن فیلم‌ها بعد از برگزاری جشنواره سینما حقیقت دارد. به ویژه برای فیلم‌هایی که تهیه‌کننده شخصی دارند و به همین واسطه از حمایت‌های کمتر مراکز فیلمسازی برخوردار هستند. آیا مرکز برنامه‌ای برای خرید و عرضه آنان یا عرضه تعاملی آنان همراه با خود تهیه‌کننده اثر داشته یا در آینده خواهد داشت؟»
دبیر جشنواره در پاسخ به این پرسش گفت: در دو سال گذشته بحثی در زیرساخت توسعه و بخش بازرگانی مرکز مطرح شده که هدف آن توسعه طیف مخاطبان است و برای همین اکران برخط راه‌اندازی شد. متاسفانه به‌دلیل شیوع ویروس کرونا نمی‌توانستیم سمت اکران فیزیکی برویم. اما کار اکران برخط را در ابتدا با فیلم‌های مرکز شروع کردیم و در ادامه دیگر آثار تولید شده هم حمایت خواهند شد. ضمن این که اگر بحث بودجه به نتیجه برسد بحث حمایت از آثار مستند مستقل نیز در دستور کار قرار می‌گیرد.

مسعود پویا از روزنامه همشهری در پرسشی مکتوب مطرح کرد: «یکی از دغدغه‌های شما در دورانی که در مرکز بودید توجه به توزیع و پخش فیلم مستند بوده و به همین دلیل طرح «اکران حقیقت» را راه اندازی کردید. در این مدت فقط چند مستند نمایش داده شده و با رفتن شما از مرکز احتمالا این طرح، فراموش می‌شود. ضمانتی برای ادامه این مسیر و نمایش فیلم هایی که در جشنواره پذیرفته می شوند، وجود دارد؟»

دبیر جشنواره پاسخ داد: حرکتی که به سینما و رشد آن کمک می‌کند و در هر دوره‌ای قابل پیگیری است، اکران سینمای مستند به صورت برخط است که گزینه‌ای جدا از اکران فیزیکی و جذاب برای سینماگران مستند به شمار می‌رود. امیدوارم که با رفع کامل بیماری و باز شدن سینماها، پاتوق‌های فرهنگی فیزیکی ابتدا توسط مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و سپس از سوی بخش خصوصی بتوانند به سراسر کشور اضافه شوند و اکران برخط بتواند در سراسر کشور در کنار شکل فیزیکی برپا شود.

زهرا منصوری از خبرگزاری مهر هم پرسش خود را به ‌صورت تلفنی درباره حذف فیلم‌ها و وجود بخش شهید آوینی مطرح کرد و گفت به اعتقاد بخشی از مستندسازان این حرکت باعث جدا شدن مستند‌های مقاومت از دیگر آثار می‌شود.

حمیدی مقدم در پاسخ به این پرسش گفت: در شورای سیاست‌گذاری دوره پانزدهم و با بررسی‌های کارشناسانه ابتدا قرار شد که شورای مشاورانی برای انتخاب آثار شکل بگیرد که از آن‌جایی که مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی متولی اصلی این جشنواره است، فکر کردم که پیوستن شورای مشاورین می‌تواند ایجاد شبهه کند. درنتیجه این قضیه عملی نشد. شاید کشور ما تنها جایی در دنیا باشد که در جشنواره‌هایش از هیات انتخاب استفاده می‌کند و بابت انتخاب‌هایش جواب می‌دهد.

وی افزود: در تمام جشنواره‌ها آثار منتخب را با نظر مستقیم دبیر جشنواره اعلام می‌کنند. قواعد جشنواره را باید پذیرفت و هر فستیوال با قواعد و زیبایی‌شناسی خود آثار برگزیده خود را انتخاب می‌کند. گروه انتخاب همواره با خودشان سلیقه می‌آورند و باید بگویم در هر وضعیت از انتخاب آثار، سلایق هیات انتخاب  لحاظ می‌شود و گریزی وجود ندارد و این جشنواره نیز از آن مستثنی نیست.

حمیدی‌مقدم تاکید کرد: بخش «شهید آوینی» قسمتی جنبی یا سنجاق شده به جشنواره نیست. «شهید آوینی»، بخشی ویژه برای جشنواره  است که همانند دیگر جشنواره‌های معتبر دنیا فیلم‌های آن با محتوا و بسته مخصوص به خود اکران می‌شوند. «شهید آوینی» بخش جدانشدنی جشنواره است و کسانی که آثار خودشان را به این بخش ارسال می‌کنند، فیلم‌هایی با کیفیت دارند که نمایانگر رنگین‌کمانی از آثار ملی است. این بخش جایزه جداگانه هم دارد و شاهد این هستیم که آثاری بسیار جسورانه در این بخش ساخته شده‌اند.

علیرضا مرادی از خبرگزاری ایرنا در پرسش مکتوب خود از دبیر جشنواره اعلام کرد: «بخش بین‌الملل جشنواره سینماحقیقت در ادوار مختلف یکی از مهمترین بخش‌ها و جذاب‌ترین بخش‌های آن بوده. این دوره چه فیلم‌های خاصی در این بخش دارید که تماشایش را به دوستداران سینمای مستند توصیه می‌کنید؟»

حمیدی‌مقدم در پاسخ به این پرسش درباره بخش بین‌الملل جشنواره و آثار شاخص این بخش توضیح داد: جشنواره سینما حقیقت همواره درگاه و محلی برای ارائه فیلم‌های بین‌المللی بوده که شاید خیلی‌ها امکان دنبال کردن‌شان را نداشته باشند. امسال هم حق قانونی نمایش فیلم‌ها را پرداخت و سعی کردیم گنجینه و منتخب خوبی آماده کنیم که چند مورد آن را مثال می‌زنم؛ فیلم خوب «نمسیس، الهه انتقام» از کشور سوئیس است که تاکنون ده تا دوازده جایزه مهم گرفته و فیلمی مهم  و مشاهده‌محور است. فیلم جذاب دیگر، مستندی درباره درگیری داعش به اسم «صبایا» است که آن هم جوایز بسیاری گرفته. برای کسانی که به سینمای داستانی علاقه دارند هم پرتره جذابی داریم به نام «جانگو‌جانگو» که خیلی هم سر و صدا کرده بود و محور آن گفتگویی با تارانتینو است. «پیش از خاموش شدن نور» از سینمای مراکش و همچنین در بخش مسابقه بلند مستند «مامور نفوذی» از کشور شیلی و اسپانیا را پیشنهاد می‌کنم.

سحر قناعتی از خبرگزاری صدا و سیما درباره بحث کارآفرینی و مستندهایی که در حوزه کرونا اکران می‌شود پرسید.
دبیر جشنواره پاسخ داد: جشنواره‌ها در مسیر رشد خود اتفاقاتی را از سر می‌گذرانند. در این دوره از جشنواره هم تصمیم بر آن شد که تعداد بخش‌های جنبی جشنواره کاهش یابد. برای مثال بخش کرونا در دوره چهاردهم به خوبی دیده نشد. ضمن این که چنین بخش‌هایی همیشگی نیست و با مشارکت ارگان‌ها و سازمان‌ها طراحی می‌شود. درنتیجه برای تمرکز در بخش‌های ملی و «شهید آوینی» تصمیم گرفتیم که بخش‌های جنبی را کم کنیم.

امید پویانفر از خبرگزاری ایلنا درباره تعداد آثار مستندی که مرکز گسترش از آن ها حمایت کرده است و در جشنواره حضور دارند پرسشی مطرح کرد که دبیر جشنواره پاسخ داد: همکاران من در بخش ارتباطات و اطلاع‌رسانی باید آمار دقیق را اعلام کنند، اما ۲۲ اثر تولید شده در مرکز متقاضی شرکت در جشنواره سینما حقیقت بودند و به شکل طبیعی ۱۲ و یا ۱۳ اثر مرکز به جشنواره راه پیدا کرده است. البته در این میان درصد مشارکت مرکز برای فیلم‌های مختلف گوناگون است. باید ابراز خوشحالی کنم که افراد در شرکت‌ها و بخش‌های خصوصی آثار مستند تولید می‌کنند اما باید یک آسیب‌شناسی‌ انجام شود و نهاد‌های متمرکزی برای ساخت آثار مستند شکل بگیرند.

پرستو فرهادی از خبرگزاری ایسنا پرسید که چرا فیلم «خلیج‌فارس» ناگهان از جشنواره کنار گذاشته شد.

حمیدی مقدم توضیح داد: من نمی‌خواهم مصداقی درباره یک فیلم خاص صحبت کنم. به استانداردها باید توجه کرد. فهرست‌نهایی اعلام شده نظر هیات انتخاب است و باید به آن احترام گذاشت. البته باید بگویم که وسواس من کمی دوستانم را آزرده کرده اما چون کار مستند درباره ثبت اسناد است ما نیز باید تک به تک کارهایمان را سندنگاری کنیم. قسمت نمره‌دهی به آثار نیز همان‌گونه کار کرده و همه سندهای چگونگی انتخاب آثار موجود بوده و مرکز دخل و تصرفی نداشته است. اما باید بگویم که مستند «خلیج‌فارس» روی پرتال جشنواره ثبت‌نام نکرد. مستندساز این اثر چون می‌خواست در جشنواره فیلم فجر شرکت کند و قانون این جشنواره شرط پذیرش فیلم ها در جشنواره سینما حقیقت است به اینجا مراجعه کردند و قرار شد فیلم یک بار بازبینی شود تا شاید امکان نمایش آن در بخش خارج از مسابقه مهیا باشد و صرفا کمکی برای اکران آن اثر در فجر باشد. من درباره آثار ارزش‌گذاری نمی‌کنم اما مدت زمانی که تولید یک کار طول می‌کشد نمی‌تواند ملاک درستی برای شرکت در جشنواره‌ها تلقی شود.

دبیر پانزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت در پاسخ به سوال محمد کلهر از خبرگزاری فارس درباره مهم‌ترین چالشی که مدیر بعدی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و همچنین دبیر دوره آتی جشنواره با آن مواجه خواهد بود، گفت: به نظرم صحبت درباره چالش‌ها فرصتی مفصل می‌خواهد که بعد از برگزاری جشنواره می‌توان درباره آن صحبت کرد، مانند این چالش که چگونه باید بی واسطه با مستندسازانی صحبت کنیم که در سال‌های اخیر جای خود را بیشتر باز کرده‌اند و همین باعث شده است با مشکلات بیشتری مواجه شوند. فشار بیش از حدی که  روی تیم برگزاری و شخص دبیر وارد می‌شود و بسیار طاقت فرساست هم چالشی دیگر است.

حمیدی‌مقدم ادامه داد: نگاهی که رو به آینده دارم این است که حتما باید جلسات کارشناسی در‌ حوزه تعارض منافع شکل بگیرد و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به عنوان متولی تولید مستند، نقش خود را داشته باشد. به خیلی از دوستان مستندساز که در این مرکز فیلم تولید می‌کنند در حوزه‌های بیرون از آن، ظلم می‌شود و برخی احساس می‌کنند که این فیلم‌ها با سفارش مرکز در بخش‌های مسابقه قرار می‌گیرند. البته تمام دوره‌های گذشته جشنواره سینماحقیقت خوب برگزار شده اما مسائل مختلفی هم دارد که باید به صورت مبسوط درباره آن صحبت کرد تا با یک تعامل و همگرایی بیشتر بتوانیم در جشنی که برای سینمای مستند کشور برپا می‌شود حضور پیدا کنیم.

در ادامه دبیر جشنواره در پاسخ به پرسش مکتوب امیرحسین اشرفی از خبرگزاری پانا مبنی بر این که این روزها انتظار می رود سینمای مستند نمایش دهنده مشکلات و مسائل باشد. آیا در فیلم های ارسالی به موردی برخورد کردید که به دلیل نمایش شرایط موجود ناگزیر به حذف یا تعدیل آن باشید؟گفت: در هیاهویی که برای بعضی فیلم‌ها ایجاد می‌کنیم می‌بینیم که با سر و صدای زیادی همراه می‌شوند اما در دلشان چیزی از تهور، جسارت و شجاعت وجود ندارد. اگر نگاه دغدغه‌مند و جست‌و‌جوگر در آثار به چشم می‌خورد ما حتما به دنبال آن می‌گشتیم. برآیند نگاه هیات انتخاب چیزی است که در سبد اکران جشنواره می‌بینیم. باز هم می‌گویم برای ارزشمند است که مستند‌هایی ساخته شود که به قدری جسورانه باشند که دبیر جشنواره برای اخذ اکران آن‌ها از ارگان‌های مربوطه اجازه بگیرد. اما امسال تمامی آثار حاشیه امن را رعایت کرده بودند.

مهسا بهادری از خبرگزاری خبرآنلاین هم پرسید: «سال گذشته برای نخستین بار بخش کرونا در جشنواره «سینماحقیقت» برگزار شد و امسال برای دومین بار این بخش را داریم. پارسال فیلم های شاخص و درخشان در این حوزه زیاد نبود، آیا پس از گذشت یک سال و فاصله گرفتن از روزهای اوج کرونا، تولیدات سینمای مستند در این حد بوده که بخشی به کرونا اختصاص داده شود؟»
وی پاسخ داد: ما بخش «کرونا» را امسال در نظر نگرفتیم اما برای ارج نهادن به فیلمسازانی که برای ترسیم این واقعه حاشیه خطر را پذیرفتند، پس از انتخاب آثار ،۱۱ مستند درباره بیماری کرونا را اکران می‌کنیم. امیدوارم در سال آینده نیز شاهد فیلم‌های درخشانی درباره این بیماری باشیم.

دبیر پانزدهمین جشنواره سینماحقیقت به اعلام آمار فیلم‌های این دوره پرداخت و گفت: ۸۱ فیلم ایرانی در بخش مسابقه ملی نمایش داده می‌شود. ۲9 فیلم در بخش «شهید آوینی»،  ۱۱ فیلم درباره «کرونا»، 8 فیلم خارج از مسابقه هستند و در مجموع ۱۲۲ فیلم ایرانی در این دوره نمایش داده می‌شود.
وی افزود: در بخش بین‌الملل ۵۰ فیلم خارجی روی پرده می‌روند و ۷ فیلم در بزرگداشت‌ها نمایش داده می‌شوند. در مجموع فیلم‌های پانزدهمین جشنواره سینماحقیقت ۱۷۹ اثر است.
حمیدی‌مقدم درپایان گفت: آرزو می‌کنم سینمای مستند ایران همان‌گونه که همواره هوشمند و پیشتاز بوده با تعامل با جشنواره حقیقت که بار زیادی هم بر دوش آن است، پدید آورنده فضایی در عرصه فیلم مستند باشد که  به اعتلای روزافزون حوزه مهم مستند کمک کند.