با تهیه‌کننده «ثریا» که این برنامه را دیده‌بانی برای پیشرفت ایران می‌داند، درباره ماهیت انتقادی «ثریا»، اهداف و عملکرد سال‌های طی شده و چگونگی مواجهه این برنامه با عملکرد مسئولان صحبت شد که متن کامل آن در ادامه می‌آید.

«ثریا» برنامه‌ای شفاف در رسانه ملی است که با نگاهی منتقدانه و به موقع سراغ موضوعات مختلف می‌رود. خط مشی برنامه از ابتدای پیدایش تا امروز چه بوده است؟

قطعاً هر برنامه‌ای برای پیشبرد اهداف خود باید به مرور با کشف مشکلات به ارتقای خود فکر کند. باید در مسیر رشد و تکامل باشیم. خط مشی و رویکرد برنامه «ثریا» از اسفندماه سال 90 که روی آنتن رفت تا امروز تغییری نکرده که همان «دیده‌بانی برای پیشرفت ایران» است. ولی به مرور مصادیق مختلفی با توجه به نیازهای کشور به این ماموریت اضافه شد ولی رویکرد اصلی برنامه که دیده‌بانی برای پیشرفت ایران است، همچنان به عنوان هدف برنامه ثابت مانده است. «ثریا» به دنبال رصد اتفاقات، دیدن دستاوردها و چالش‌های مسیر پیشرفت ایران است. ما به عنوان دیده‌بان رسانه‌ای به دنبال اعلام نقاط قوت و هم بیان ضعف‌ها است. نگاه ما به انقلاب اسلامی، وجود انقلابی زنده است و برای پیشرفت باید مسائل رصد شود. «ثریا» با نگاه دیده‌بانی مسیر 10 ساله را طی کرده و باید مخاطب درباره عملکرد برنامه قضاوت کند تا ببینیم تا چه حد توانستیم به اهداف خود برسیم.

اتاق فکر برنامه را چه افرادی با چه نگرشی تشکیل می‌دهند؟ برای انتخاب سوژه و دعوت از کارشناسان، تیم تحقیقات و رصدیاب دارید؟

مجموعه‌های پژوهشی و افراد پژوهشگری هستند که در این سال‌ها با برنامه «ثریا» همکاری کردند. شاید الان نتوانم مثلاً نام 5 نفر خاص را ببرم ولی با توجه به مقتضای برنامه و موضوعات مختلفی که داریم، در حوزه‌های مختلف اقتصادی، صنعت، اجتماعی و فرهنگی تیم‌هایی به ما مشورت می‌دهند. سوژه‌ها براساس مشاوره‌هایی که به ما داده می‌شود، انتخاب می‌شود و روی موردی که بیشترین اولویت را داشته باشد، کار می‌کنیم.

آیا نسبتی در پرداخت به موضوعات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در برنامه وجود دارد؟

بستگی به اهمیت مسائل روز دارد. به طور حتم وقتی مقام معظم رهبری در چند سال اخیر، شعار سال را اقتصادی اعلام می‌کند و مسائل اقتصادی در جامعه اهمیت دارد، ما هم بیشتر در این زمینه برنامه تولید می‌کنیم. مسائل اقتصادی و راه‌اندازی چرخه تولید نیاز مردم است و باید به آن اهمیت داد. جنگ امروز، جنگ اقتصادی است و به طور طبیعی بیشتر برنامه‌ها به این سمت می‌روند و نیاز است برنامه‌هایی در حوزه‌های صنعت، نظام بانکی و کشاورزی تهیه شود. انتخاب موضوعات برنامه «ثریا» براساس نیاز جامعه انتخاب می‌شود. گاهی مسائل علمی اهمیت بیشتری دارد و گاهی مسائل سیاسی اما در سال‌های اخیر با توجه به چالش‌های اقتصادی نیاز بود که مسائل این حوزه بررسی و آسیب‌شناسی شود. جدا از پرداخت به مسائل اقتصادی در برنامه «ثریا» موضوعات فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی مثل مسائل جمعیت هم داشتیم.

تولید مجموعه مستندهایی که همراه با سفر شما به نقاط مختلف بود، در کنار میزگردهای برنامه «ثریا» صورت گرفت. این مستندها در تکمیل گفته‌های کارشناسان و برای به نمایش درآوردن مسائل ساخته می‌شود؟

از حدود 8 سال پیش در کنار برنامه زنده «ثریا» شروع به مستندسازی کردیم. ما جزو معدود برنامه‌های تلویزیون هستیم که هم برنامه زنده و هم مستند دارد. مستندها هم داخلی و هم خارجی بود. ما مستندهایی درباره توانمندی‌های داخلی داشتیم مثل حوزه آبی و دریایی و صنایع. مستندهای تولیدی «ثریا» جزو ماندگارترین مستندهای تولیدی تلویزیون بوده است مثل مستندهای «رو در رو با شیطان»، «7 دقیقه تا تل آویو» و «مردی با آرزوهای دوربرد»، «شکارچی روباه» و «سقوط» که مستندهایی با موضوع دفاعی بودند. مستندهایی هم در روزهایی که برجام مطرح بود، در نقد این رویه تولید شدند مثل «سال‌های هسته‌ای» و «شطرنج با گرگ‌ها». مستندهایی هم در حوزه اقتصاد مقاومتی و تولید در استان‌های مختلف ساخته شدند. در کنار مستندهای داخلی، مجموعه‌هایی هم در خارج از کشور براساس ظرفیت‌هایی که می‌تواند برای کشور ایجاد شود، کار کردیم که در کشورهای همسایه مثل روسیه، عراق و عمان و در کشورهای آفریقایی و در کشورهای دیگر مثل سوریه بوده است.

تولید این مستندها ادامه خواهد داشت؟

ما در ابتدا مستندهای کوتاه 10 دقیقه‌ای در برنامه ثریا داشتیم. به مرور به این رسیدیم که خیلی از موضوعات ظرفیت این را دارند که در قالب جداگانه‌ای از برنامه زنده پخش شوند و در برنامه زنده گزیده‌هایی از مستند پخش شود تا جریان مورد بحث به شکل موثری پیگیری شود. این مستندها موجب هم افزایی می‌شود. به همین دلیل تولید مستند به شکل جدی در «ثریا» دنبال می‌شود. اتاق فکر برنامه و تولید مستند یکی است و تیم سازنده مستند همان بچه‌های برنامه «ثریا» هستند. در «ثریا» مسیری 11 ساله طی شد و امیدواریم از نگاه مخاطبان توانسته باشیم رضایت آن‌ها را به دست آورده باشیم.

یکی از مهم‌ترین رویکردهای برنامه «ثریا»، نگاه انتقادی درباره معضلات با هدفی راهگشا بوده است. در طی سال‌هایی که این برنامه روی آنتن رفت، از سوی دولت‌های مختلف چه مواجهه‌ای با این رویکرد شده است؟ در دولت گذشته چند بار خبر تعطیلی برنامه رسانه‌ای شد. درباره تبعات انتقادات از سوی برنامه «ثریا» در دولت‌های مختلف بگویید.

موارد متعددی از تهدیدها در دولت‌های مختلف داشتیم. در سال 90 و دولت دوم آقای احمدی‌نژاد بعد از برنامه‌ای که درباره نساجی قائمشهر و تعطیلی کارخانه داشتیم، با برنامه برخورد شد و وقتی ما درباره مشکلات کارگران صحبت کردیم، جلوی یکی از برنامه‌های زنده روی آنتن گرفته شد. دولت توقع این را نداشت. البته با مدیران تلویزیون صحبت شد و برنامه دنبال شد. در دوره آقای احمدی‌نژاد از این گونه گلایه‌ها وجود داشت و فشارهایی بود. اما در دولت‌های آقای روحانی این فشار خیلی پیچیده‌تر و سنگین‌تر شد. قبلاً اگر تنها گلایه و تهدید بود، دیگر در دوره آقای روحانی به تعطیلی برنامه رسید.

در چه مقطعی برنامه «ثریا» تعطیل شد و دلیل آن چه بود؟

در دوره آقای روحانی وقتی می‌خواستند جلوی برنامه را بگیرند، سراغ تیم پژوهشی که با ما همکاری می‌کردند، رفتند و آن‌ها را از ساختمانی که مستقر بودند، خارج کردند. این مجموعه غیردولتی بود ولی با موسسات دولتی قرارداد کار پژوهشی می‌بستند و در حوزه‌های مختلف کار می‌کردند. به آن مجموعه فشار آوردند که برای این که قراردادهای خود را همچنان داشته باشند، باید با برنامه «ثریا» کار نکنند. بارها برنامه «ثریا» در حوزه‌های مختلف نظام سلامت و اقتصادی دچار مشکل شد و چند مورد برنامه متوقف شد و حتی بیش از 11 ماه برنامه زنده «ثریا» تعطیل شد. سازمان عنوان کرد که برنامه به شکل ضبط شده ادامه پیدا کند ولی ما قبول نکردیم چون نگاه ما این بود که ثریا اگر زنده پخش نشود دیگر تاثیری ندارد.

بیشترین مواردی که با برنامه «ثریا» برخورد شد، بابت انتقاد به برجام بود؟

درباره برجام انتقادات زیادی از طرف دولت داشتیم. ولی در مورد نظام سلامت و مسائل اقتصادی هم با توجه به نگاهی انتقادی که به دولت داشتیم، فشارهایی به برنامه وارد شد. فقط هم این فشارها از طرف دولت نبود و دستگاه هایی بودند که در مورد انتقادات برنامه موضع گرفتند. مجموع این فشارها باعث می‌شد که «ثریا» محدود شود یا مدتی تعطیل باشد. به هر حال مسیری است که ما از ابتدا انتخاب کردیم و به این رویه هم عادت کردیم. ما با هر شرایطی حاضر نیستیم روی آنتن باشیم. هدفی را از ابتدا تعیین کردیم و به مسئولان تلویزیون هم گفتیم که اگر در مسیر خود دچار مشکل شویم، تن به هر رویه نمی‌دهیم. هدف ما دیده بانی است و نگاه کلان به برنامه‌سازی تلویزیونی داریم و به دنبال پیشرفت کشور هستیم که آن را از بیانات رهبری می‌گیریم. نگاهی که رهبر انقلاب در حوزه اقتصاد مقاومتی دارند، باید اتفاق بیفتد. ما باید این نگاه را از طریق رسانه ترویج دهیم. حالا اگر دولتی و مسئولی از این رویه بدش هم بیاید، مهم نیست.

مواردی هم بوده که توصیه‌ها و حتی انتقادات برنامه «ثریا» با استقبال مسئولان مواجه شود و از شما برای مشورت دعوت کنند؟

بله. در دوره آقای احمدی‌نژاد بود. برخی از مسئولان از نظرات کارشناسانه برنامه استقبال کردند و جلسات متعددی با مسئولان داشتیم. آمارها و نمودارهای برنامه که کار پژوهشی بود، مورد توجه برخی از مسئولان قرار گرفت و از ما درخواست کردند که این آمارها را به آن‌ها ارائه کنیم. در دوره آقای روحانی هم چنین مواردی بوده است ولی ترجیح می‌دادند که جلسات مشورتی که می‌گذاشتند، رسانه‌ای نشود. مثلاً برنامه «ثریا» در اصلاح نرخ خوراک پتروشیمی‌ها نقش جدی داشت و ما چند برنامه در این مورد داشتیم که مورد توجه مسئولان قرار گرفت. مستندهای برون مرزی «ثریا» بارها در کمیسیون‌های مختلف مجلس پخش شد و نمایندگان پیگیر شدند و ما هم به مجلس دعوت شدیم.

رویکرد شما نسبت به دولت فعلی چیست؟ آیا با همان نگاه گذشته به نقد خواهید پرداخت؟

دولت جدید چند ماهی است که سر کار آمده و هنوز زود است که درباره عملکرد دولت قضاوت قطعی داشته باشیم و زمان نقد صریح هنوز نرسیده است. باید زمان بگذرد و امیدواریم که دولت اقدامات خوبی انجام دهد ولی «ثریا» با هیچ دولتی تعارف ندارد. در همین دولت هم برنامه‌هایی در نقد نظام بانکی داشتیم که با همان صراحت گذشته انتقاد کردیم. البته موارد متعددی در این دولت داشتیم که مسئولان استقبال کردند و جلسات متعددی داشتیم.

کدام مسئول دولت فعلی از انتقادات شما استقبال کرد؟

ما در یک برنامه انتقاداتی به آقای مخبر؛ معاون اول رئیس‌جمهور داشتیم که مسئول ستاد توسعه روابط ایران و سوریه است. سوال ما این بود که چرا دبیر ستاد که ذیل معاون اول است، بیش از یک سال حتی به سوریه نرفته است. آقای مخبر به موبابل من زنگ زد و گفت که گلایه‌های شما را شنیدیم و انتقاد شما به حق بوده است. بعد از آن جلسات متعددی با تیم برنامه «ثریا» داشتند و ما رویکردهای پژوهشی و پیشنهادات خود را ارائه دادیم. دولت فعلی حداقل در این مورد با روی خوش به انتقادات توجه کرد. البته ما مسائل را پیگیری می‌کنیم و اگر مواردی بود، گوشزد خواهیم کرد. ما همچنان جایگاه رسانه‌ای و انتقادی خود را حفظ می کنیم و قرار نیست وارد دولت شویم و سعی می‌کنیم که همچنان نماینده مردم و سازمان باشیم.