تاثیر و تاثر ورزش و سینما در جهت اشاعه فرهنگ ملی چنان است که نیاز به برنامه‌های تحلیلی بسیاری دارد. در این ارتباط به گفت و گو با «محمّد حسن یادگاری» پرداختیم که سابقه تولید چند مجموعه مستند ورزشی را دارد و در این خصوص صاحب تجربه است. این مستندساز جوان که سابقه کارگردانی آثاری ورزشی همچون مجموعه مستند «داستان پنج حلقه» «فوتبال علیه دشمن» و مجموعه مستند «یک ملت یک ضربان» را دارد، در مصاحبه با خبرنگار فرهنگی هنری اندیشه شهید آوینی به تشریح این موقعیت پرداخت.

تاثیر ساخت مستندهای ورزشی در ارتقای ورزش قهرمانی و فرهنگ پهلوانی چیست؟

به عنوان کسی که علوم ارتباطات خواندم و دانشکده علوم اجتماعی بودم، به تاثیر جامعه شناسی ورزش واقف هستم و می‌دانم که از طریق مستندهای ورزشی می‌توان چه تاثیری گذاشت. منتهی اهمیت بیشتر ماجرا باید توسط مسئولان درک شود. ما بسیاری از عرصه‌های فرهنگی و رسانه‌ای را از دست دادیم. الان جام جهانی فوتبال نزدیک است و من نزدیک یکسال با طرح‌های مختلف پیگیری می‌کنم ولی هیچ تمایلی برای انجام کار وجود ندارد و انگار همه جا تعطیل است! هنوز تکلیف خودشان را با این جام جهانی که در نزدیک‌ترین محل نسبت به ما وجود دارد، نمی‌دانند. من جلسات زیادی رفتم که نشان می‌دهد وضعیت نامشخص است. در حالی که بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی الان در قطر استودیوهای آماده دارند هنوز لیست ما برای جام جهانی مشخص نیست.

دلیل عدم تمایل مسئولان به این برمی‌گردد که هنوز به اهمیت ورزش پی نبردند یا این که تصورات دیگری دارند؟

باید وزارتخانه‌های مرتبط برنامه داشته باشند. ما در جام جهانی، فضای مهمی مثل جام جهانی داریم و با تیم‌های امریکا و انگلیس بازی داریم. باید به فضای رسانه‌ای توجه کنیم. ما اصلاً ول کردیم! بوروکراسی اداری و خوابزدگی برخی مدیران موجب می‌شود که کاری پیش نرود. برخی هم که دانش و تجربه‌ای دارند، از آن‌ها استفاده نمی‌شود. آن‌ها که می‌خواهند کاری کنند، نمی‌توانند. برخی حجم زیادی کار بی خاصیت انجام می‌دهند که ثمره ای ندارد.

درباره تجربیات خود در ارتباط با ساخت مستندهای ورزشی بگویید. برای تولید این مستندها چه لزومی احساس کردید و این آثار چه تبعات و ثمراتی داشته است؟

من مطالعات فرهنگی خواندم که بخشی به نام پدیده مطالعات روزمره دارد که در قالب ساختار قدرت و مقاومت حاکمیت و مردم به تحلیل می‌پردازد. لذا بسیاری از مباحث روزمره می‌تواند نشان دهنده وقایع بزرگ و پنهان و نادیده باشد. ورزش یکی از پدیده‌های اجتماعی است که پرداخت به آن در قالب رسانه نیازمند وجود دانش ابتدایی است. نیاز به ذوق و پیگیری توسط افرادی دارد که با این فضا آشنا باشند، نه این که در قالب اثری سیاسی یا اجتماعی تنها سکانسی از فوتبال را بگذاریم بدون این که بهره‌ای ببریم. مثلاً درباره قیمت دلار کار می‌کنند و یک دفعه سکانسی از فوتبال می‌گذارند! باید علاقه، دانش و توانایی پژوهش وجود داشته باشد. وجود این ها باعث می‌شود که یک کار ماندگار شود.

مستند «فوتبال علیه دشمن» و آثاری از این دست تا چه حد می‌توانند در نسبت با جامعه به تحلیل بپردازد؟

به نظرم تا قبل از مستند «فوتبال علیه دشمن» چنین اتفاقی نیفتاده بود که به این مساله پرداخته شود که فوتبال فقط یک بازی نیست و می‌توان خیلی از اتفاقات را از طریق آن تحلیل کرد. این مستند در دوره جام جهانی پخش شده بود و خیلی بازدید گرفت. بعد از آن مستندهایی مثل فوتبالی و داستان‌های فوتبال تولید شد و دیدند که می‌توان به زبان فوتبال حرف زد و مدیران هم برای ساخت مستندها علاقه‌مند شدند.

فوتبال به عنوان ورزشی فراگیر و همه‌پسند با گرایش‌های مختلف فکری این قابلیت را دارد که در فضای متشنج موجب ایجاد همبستگی ملی شود. به نظرتان برای انجام این مهم، چه اقداماتی می‌توان صورت داد؟

در همین روزها که اتفاقاتی انجام شد، تعداد مخاطبان تلویزیونی ریزش کرد ولی باز هم فوتبال مخاطب خود را دارد و نشان می‌دهد که این ورزش ظرفیت بالایی دارد. این یک سرمایه‌ای است که نباید به راحتی از دست داد. ورزش تنها پدیده‌ای است که در شرایط فعلی می‌تواند موجب همبستگی و اقبال عمومی شود. البته در حالت ایده‌آل باید در همه حوزه‌ها تولیدات داشت ولی وقتی این شرایط وجود ندارد، حوزه‌ای که خط قرمز کمتری مثل ورزش دارد، می‌توان مورد توجه قرار گیرد. ما در مطبوعات ورزشی هم آزادی عمل بیشتری نسبت به حوزه‌های دیگر داریم. ورزش می‌تواند سوپاپ اطمینان باشد. بحث ملی که می‌شود این تفاهم به وجود می آید البته این هم نسبی است.

به عنوان یک مستندساز که چند اثر ورزشی کار کردید، مهم‌ترین معضلات این حوزه را در چه مواردی می‌بینید؟

مهم‌ترین مشکل بحث برآورد بودجه است. ارقامی که تخصیص پیدا می‌کند خیلی نازل است و مستندسازی در کشور درآمد خوبی ندارد. من حاضر بودم همه عمر مستند بسازم ولی هیچ حمایتی نمی‌کنند.

مجموعه مستند «یک ملت یک ضربان» چه زمان پخش می‌شود؟

36 قسمت است که 6 قسمت آن پخش شده و انشاء‌الله در آینده که شرایط بهتری به وجود بیاید، بقیه هم پخش می‌شود. ما در این مجموعه بحث جامعه‌شناسی کردیم و با شخصیت‌های مختلف فوتبالی صحبت داشتیم.