کاروان به راه افتاد و همه در صف انتظار برای سلام گفتن به مولا امام حسین (علیه السلام) هستند و برخی نیز از راه دور ارادت سالیان دراز خود را با رهبر خون و شهادت زنده می‌کنند. در این میان، ظرفیت‌هایی که برای به تصویر درآوردن حماسه مردمی «راهپیمایی اربعین» وجود دارد، هنوز به شکل مناسب مورد توجه قرار نگرفته و «مستند» با توجه به ماهیت حقیقت‌یابی خود می‌تواند راهی برای نمایش این حضور میلیونی در مسیر کربلا باشد. «مهدی محمودی»؛ فیلمنامه‌نویس، تهیه‌کننده و مستندساز که سابقه تولید آثاری مرتبط با اربعین حسینی را دارد، در گفت‌و‌گو با خبرنگار موسسه اندیشه شهید آوینی، ضمن تاکید بر این ظرفیت تصویری برای نمایش راهپیمایی گسترده اربعین حسینی، گفت: ظرفیت اربعین نامحدود است. 1400 سال است که عزاداری امام حسین (علیه‌السلام) انجام می شود و این همه کتاب و سخنرانی و اجتماع برای عرض ارادت به ایشان انجام شده اما این مسیر هیچ وقت پایان پیدا نمی‌کند و هر سال از یک زاویه جدید به این ماجرا توجه می‌شود.

این مستندساز درباره وظیفه تصویرگران برای خلق زیبایی‌های کربلا، گفت: ماجرای زیارت امام حسین (علیه‌السلام) و مراسم‌های عزاداری بسیار زیاد است و ما باید بتوانیم جلوه‌های تازه‌ای از این مسیر پیدا کنیم. این مساله نیازمند وجود ارتباط بیشتر و بهره‌مندی از خلاقیت است. هر چقدر پیوند ما با امام حسین (علیه‌السلام) قوی‌تر باشد، بیشتر می‌توان از درونش مطلب بیرون بیاوریم و به مخاطب ارائه دهیم. کربلا، دریای بیکران است و هیچ محدودیتی وجود ندارد. محدودیت‌ها، خود ما هستیم! در مسیر کربلا سوژه‌های بسیاری برای ساخت فیلم و مستند وجود دارد. تک تک آدم‌هایی که به آن‌جا می‌روند، قصه دارند. هرکدام به یک امیدی آمدند و از مسیر مشخصی وارد شدند و انگیزه‌ای دارند.

این مستندساز درباره آثاری که در ارتباط با اربعین حسینی ساخته است، به خبرنگار موسسه توضیح داد: من دو مستند در حوزه مسائل مربوط به اربعین حسینی کار کردم. یکی درباره «زائرسرای مهران» و دیگری هم مستند «رهروان فتح» است. ماجرای مستند «زائرسارای مهران» مربوط به اولین سال‌هایی است که راهپیمایی اربعین مورد توجه قرار گرفت و بعد اوج گرفت، زائران کربلا پشت مرز مهران تجمع کرده بودند و ازدحام پیش آمد، به طوری که چند روز باید زائران در آن جا منتظر می‌ماندند تا بعد بتوانند وارد کشور عراق شوند و به سمت کربلا پیاده‌روی کنند. ما هم مثل خیلی‌ها وقتی وارد مهران شدیم، با این تجمع مواجه شدیم. دیدیم که مردم مهران عاشقانه به زائران امام حسین (علیه‌السلام) خدمت می‌کنند. خانه‌هایشان را در اختیار زائران می‌گذاشتند و خدمت‌رسانی از مرز مهران شروع شده بود. ما به لطف خدا و توجه امام حسین (علیه‌السلام) تصمیم گرفتیم که تصاویری از این خدمات مردمی به زائران را ضبط کنیم و مستند «زائرسرای مهران» شکل گرفت.

وی افزود: ما در ابتدا تصمیم داشتیم که فقط از مرز عبور کنیم و قرار بود در مسیر زیارت، مستندی با چند سوژه خارجی بسازیم. یکی از بستگان خوابی دید و ما فکر کردیم شاید ماموریت ما این باشد که از خادمان زائر تصویربرداری کنیم و به ذهن ما رسید که کار را از همان مرز مهران شروع کنیم.

این مستندساز با ذکر مواردی از موارد خدمت‌رسانی مردم به زائران حسینی گفت: خانواده‌ای در مهران بود که خانم بارداری داشت ولی خانه را خالی کرده بودند و به خانه بستگان رفته بودند تا زائران از آن جا استفاده کنند. همینطور دسته‌دسته افراد به این خانه می‌آمدند و سکونت می‌کردند. خانه، دست زوار بود و فضای عجیبی شکل گرفته بود. خدا توفیق داد و ما توانستیم بخش کوچکی از این ارادت مردم به امام حسین (علیه‌السلام) و زائران ایشان را در مستند خود ثبت کنیم.

«مهدی محمودی» در مورد مستند دیگری که در ارتباط با اربعین حسینی تولید کرد، توضیح داد: سال‌ها بود که ایده‌ای به ذهن ما رسیده بود که درباره روایت اربعین براساس نریشن‌های شهید آوینی کار کنیم. در واقع می‌خواستیم بخشی از صدای شهید آوینی را که در مستندهای روایت فتح اجرا کرده، پیدا کنیم و داستانی برای آن بنویسم و تصاویر متناسبی از کربلا براساس آن ضبط کنیم که ابتدا و انتهایی داشته باشد و فضای پیاده‌روی را روایت کند. سوالاتی که گروه روایت فتح از رزمندگان می‌پرسیدند را از راهیان کربلا بپرسیم و مواجهه مردم را ببینیم. برخی از دوستان می‌گفتند این کار امکان‌پذیر نیست ولی شکر خدا کار انجام شد و با توجه به شباهت نام به روایت فتح، عنوان «رهروان فتح» را برایش انتخاب کردیم و این مستند در مسیر نجف به کربلا شکل گرفت.

این مستندساز درباره گستردگی قلوب ارادتمندان به آقا امام حسین (علیه‌السلام) گفت: ما به جز این دو مستند، چند کار کوتاه هم درباره اربعین ساختیم که «قصه‌های موکب» نام داشت. فکر می‌کنم که 8 کار کوتاه بود که برای مجموعه تبیان کار کردیم. ما در آن جا یکسری افرادی که قبلاً معتاد بودند را در میان افراد زائر پیدا کردیم که عجیب بود! آن‌ها مواد را ترک کرده بودند و خیلی خاکی و با لباس محلی عازم زیارت بودند. شاید هیچ‌کس فکر نکند که چنین افرادی هم جزو ارادتمندان باشند. در میان این افراد پیرمرد نود و چند ساله‌ای بود که به زحمت راه می‌رفت. این گروه خیلی خاکی و خالصانه در پیاده‌روی اربعین شرکت کرده بودند. داستان‌های عجیبی داشتند و ما برای ساخت مستند بلندی سراغ‌شان رفتیم که سوژه متفاوتی شد.  

«مهدی محمودی» در پاسخ به این که هزینه‌های ساخت مستند چه جایگاهی در روند تولید آثار ارزشی پیدا می‌کند، گفت: به نظرم هر چه آثار به شکل دلی کار شود، نتیجه بهتری خواهد داشت. من چند روز پیش درباره این سوال ارزنده شما با دوستان صحبت می‌کردم و همین مساله مطرح شد که پول و هزینه چه بر سر کارهای ارزشی می‌آورد! به نظرم مهم این است که کار از درون آدم بجوشد. حالا ممکن است سازمانی بخواهد پول هنگفتی برای تولید مستند خرج کند ولی خالص‌بودن کار چیز دیگری است.

وی ادامه داد: کاری که برای امام حسین (علیه‌السلام) انجام می‌شود، متفاوت است. البته باید اصول و قواعد فیلمسازی رعایت شود و کار، ساختار مناسبی پیدا کند ولی هر چقدر خالص‌تر و دلی‌تر کار کنیم، اثرگذاری بهتری خواهد داشت. من نمی‌گویم هیچ سازمانی نباید حمایت کند و برنامه‌ای نباید باشد اما باید به کاری که ساخته می‌شود، اعتقاد واقعی داشت.