وقتی صحبت از عاشورا می‌شود، بسیاری اشکِ چشم را پیش می‌کشند که هر چند میسر به مسیرِ رحمت خواهد بود، اما تمام قصیده‌ی دلبری نیست، چرا که برای پیمودن باید معرفت را پیش و بیش از هر چیز به میدان تماشا آورد که شوق دیدن را دائمی می‌کند و شور گذرنده نخواهد بود. این‌گونه می‌توان در پی «هفت افلاک» در مسیر زیبایی‌ها روانه شد که «طریقت شناسان ثابت قدم» چنین‌اند.

در گفت‌و‌گو با «هادی حاجتمند»؛ نویسنده و کارگردان سینما به بهانه‌ی این ایام گرانقدر، گفته‌هایی زیبا و مفید از واقعه‌ی انسانیت واقع شد که می‌تواند به کام طالبان معرفت، شیرین جلوه کند. از سریال‌های ایرانی رسیدیم به جایی که دلگشا است. وقتی بدانیم که در برابر مکتب حسینی چه‌گونه باید زانو بزنیم.

از احوال امروز سینما و سریال ایران بگوئید. اوضاع و شرایط تولید فیلم، عرضه‌ی آثار در پلتفرم‌ها و کیفیت آثار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

هنوز تولیدات مدیران جدید در سینما ارائه و دیده نشده و هر چه هست، مربوط به مدیران سابق است. از این نظر نیاز به زمان دارد تا آثار جدید مدیران سینمایی دیده شود و آن زمان در مورد کیفیت فیلم‌ها صحبت شود. ولی نکته‌ای که می‌توان گفت، این است که فضای پلتفرم‌ها در یک مقطعی توانسته بودند قدرت سریال‌های ماهواره ای را کم کنند. مردم ما گرفتار این نیستند که داستان خاصی را از شبکه‌های آن طرفی ببینند و بیشتر علاقه دارند یک کار جذاب و سرگرم‌کننده را تماشا کنند. به فضای سرگرمی توجه دارند و پلتفرم‌ها تا حدودی توانسته بودند این کمبود داخلی را جبران کنند.

پس شما ارزیابی‌تان از عملکرد پلتفرم‌های داخلی تا پیش از وضعیت نظارتی جدید مثبت می‌باشد؟

من از نگاه مردم مساله را عنوان کردم و واکنش‌هایی که دیده و شنیده می‌شود را بازگو کردم وگرنه خودم تا به حال هیچ پلتفرمی را در خانه دنبال نکردم، کما این که هیچ وقت ماهواره نداشتم! اما به هر حال ما نمی‌توانیم یکسری چیزها را نادیده بگیریم. هر چند می‌توان نسبت به مسائل انتقاد داشت، کما این‌که من به سبک زندگی و مضامینی که در این سریال‌های نمایش خانگی وجود دارد و حتی به فرم کارها انتقاداتی دارم ولیکن نکته‌ای وجود دارد که ما نمی‌توانیم یک دفعه این درخت را نابود کنیم.

برخی از ترویج شکل زیست بیگانه با سنت انتقاد دارند و برخی از کمبود سرگرمی در زندگی روزمره نالان‌اند. چاره‌ی کار در چیست؟

 فضای پلتفرم‌ها معایب و محاسنی دارد که این محاسن باید تقویت شود. در هر صورت مردم به سمت تلویزیون تعاملی خواهند رفت و خود انتخاب می‌کنند که چه ببینند. به نظرم راهکار این است که این جریان را به شکل درستی هدایت کنیم. ما باید تصویر درست و مشخصی از فرهنگ خود داشته باشیم که این نشان می‌دهد که به کجا باید برویم و راهکارمان در این مسیر چیست. راهکاری که براساس نقسه‌ای هدفمند و براساس واقعیت موجود تنظیم می‌شود. آن وقت دیگر سلایق شخصی در مدیریت فرهنگی جایی نخواهد داشت، چرا که راهکار اجاره نمی‌دهد کسی براساس سلیقه‌ی خود در مورد فرهنگ تصمیم‌گیری کند. تعارض منافع اتفاقات دردناکی را در تصمیم‌گیری مدیران ایجاد می‌کند. برخی مدیران براساس سلایق فرهنگی و هنری و اقتصادی تصمیم می‌گیرند. هر نهاد و مسئولی بدون نگاه به نقشه راه فرهنگی کشور بخواهد تصمیم بگیرد، دچار مشکل خواهد شد.

در مورد آثار مناسبتی و به خصوص آثاری که می‌توانند بازگوکننده‌ی مکتب حسینی باشند، کمبودهایی در طرح و تولید فیلم و سریال وجود دارد. شما به عنوان نویسنده و کارگردان چه گامی در این مسیر پیمودید؟

من در حدود سال 87 یک تله تئاتر به نام «از طواف تا طف» ساختم. در این اثر نگاهی به یک کاوانسرا داشتم که انسان نابینایی در آن بود. آدم‌هایی هم بودند که از مدینه و مکه به سمت کوفه می‌رفتند و بعضی‌ها از کوفه به سمت شام. همه در این کاوانسرا توقف کرده و ماجراهایی را که از کربلا دیدند، روایت می‌کردند. بعد از آن هم تله تئاتر 26 قسمتی «پشت پرچين ابن عماره» را ساختم که قصه‌ی «قيس ابن اماره»؛ مکبر مسجد شام بود که اتفاقاتِ بعد از ظهر عاشورا تا ورود اهل بیت (علیه‌السلام) به شام را روایت می‌کرد.

به نظرتان چگونه می‌توان در مسیر عاشورا به شکل درستی حرکت کرد؟

من بعد از ساخت چند کاری که به آن‌ها اشاره کردم، دیگر کار تاریخی انجام ندادم. مساله‌ای که دارم این است که جنس نگاه ما به زندگی امام حسین (علیه‌السلام) باید خاص باشد. این نگاه باید به شکل هنری هم ارائه شود. آقای «احمدرضا درویش» فیلمی به نام «رستاخیز» ساختند و بعضی گلایه کردند که چرا این فیلم روضه ندارد! این یک نگاه است و نمی‌توان این واقعه‌ی عظیم را از یک زاویه نگاه کرد. «رستاخیز» فیلم خوبی است و قصه‌ی عزت حسینی را درست روایت می‌کند؛ جایی که امام حسین (علیه‌السلام) بیعت دشمنان را قبول نمی‌کند. «رستاخیز» روایت سینمایی از عاشورا دارد ولی چه بلایی سرش آمد؟! به نظرم باید مدیران باید فیلم را اکران کنند. به قول مقام معظم رهبری، کلید پیشرفت کشور در اختیار سینما است و مدیران فرهنگی باید به هنرمندان اعتماد کنند. نمی‌شود آدمی که هیچ درکی از جهان استراتژیک سینما ندارد، به منِ فیلمساز بگویدکه این کار را بکن یا نکن! حالا اگر بفهمد، می‌توان با او دیالوگ برقرار کرد.

آثار عاشورایی در حوزه‌ی سینما چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟

فیلم عاشورایی باید عزتمند باشد. عاشورا، سرشار از عزت است. این حرف‌هایی که برخی از مداحان می‌گویند و امام‌ حسین (علیه‌السلام) را فقط مظلوم و شکست خورده نشان می‌دهند، درست نیست. متاسفانه تعبیر درستی از فرهنگ عاشورا نمی‌شود. اگر فیلم‌هایی که تولید می‌شوند، عزتمند باشند. مبتنی بر عاشورا خواهد بود.

با این نگاه فیلمی می‌تواند داستان عصر امروز باشد ولی در مسیر معرفت حسینی قرار بگیرد.

شما می‌توانید بگوئید که فیلم «آژانس شیشه‌ای» عاشورایی نیست؟! «از کرخه تا راین» فیلم عاشورایی نیست؟! شما می‌توانید از انقلاب اسلامی ایران و روایت اصیل امام راحل حرف بزنید و آن را براساس پایه‌های عاشورا نبینید؟ حالا گاهی فیلمی ممکن است روایت مستقیمی نسبت به واقعه داشته باشد و حرفی در آن نیست ولی گاهی هم می‌توان معنای عاشورا را در فیلم‌ها به نمایش گذاشت.

شما در کربلا چه می‌بینید؟

این که در زندگی زیر بار ظلم و زور نرویم. برای همین است که شهید شدن را دوست داریم و آرزویش را داریم. این فرهنگ عاشورا است. حتی یک فیلم درست اجتماعی هم می‌تواند این معنا را منتقل کند. هر فیلمی که بر پایه‌ی این مکتب بنا شود، در مجموعه‌ی سینمای عاشورایی قرار می‌گیرد.